Gioia is een outcast op haar nieuwe school. Ze draagt foute kleren en luistert naar Pink Floyd. Ze heeft niets met de ijdele bekommernissen van haar klasgenoten. Ze verdwijnt al eens in een boek, zegt geen woord en lacht haast nooit. Haar klasgenoten hebben haar de bedenkelijke bijnaam Neverajoy gegeven. Jongens zijn een verre diersoort in haar bestaan. Tot ze Lo ontmoet. Lo is even aantrekkelijk als mysterieus. Met hem kan Gioia praten, en hij maakt haar zowaar aan het lachen. Tot hij op een dag verdwijnt en alle contact verbreekt. Dat is het begin van Gioja’s zoektocht, in de eerste plaats naar Lo, maar ook naar zichzelf. Is Lo wel degene die ze denkt dat hij is?
Galiano, leerkracht aan Italiaanse secundaire school, vertelt het verhaal op een heel erg gelaagde manier. Hij slaagt erin doorheen de zoektocht van Gioia de mentale gezondheid van tieners bespreekbaar te maken. Verwacht je niet aan een boy-meets-girl verhaal. Het leven is geen roze wolk.
Er is niet alleen Gioia, die je als protagonist met al haar vroegwijze twijfels over liefde en verbondenheid niet onberoerd kan laten. Er zijn ook ronduit heerlijke nevenpersonages. Gioia’s vrijpostige ingebeelde vriendin Tonia bijvoorbeeld, maar in het bijzonder meneer Bove.
Met Tonia voert Gioia een dialogue interieur. Dat is een beproefd recept, maar Galiano tekent Gioia’s innerlijke tweestrijd heel mooi.
Bove is de leraar filosofie. Het is op zich al een verfrissende gedachte dat filosofie in Italië op het curriculum van het secundair onderwijs staat. Het is Bove, die in zijn filosofische gesprekjes met Gioia haar vaak in een beslissende richting stuurt in haar zoektocht. Gioia stelt een vraag, Bove antwoordt met een vraag. Meer dialectisch kan het niet worden.
Het is ook Bove die, diep in het tweede deel van het boek, een perfecte synthese biedt van Gioia’s zoektocht in een les over Amor en Psyche. Van Bove’s klaspraktijk, die Galiano uitvoerig beschrijft, kunnen we allemaal een heleboel leren, maar lees het boek vooral zelf.
Hier hou ik van: Gioia verzamelt onvertaalbare woorden. Woorden die slechts in één taal bestaan, een betekenis hebben die niet om te zetten is. Daar heb je de titel van het boek. Ze worden voortdurend in het boek ingezet om Gioia’s gevoelens klaarder te krijgen. Dat verdient een voorbeeld:
Itsuarpok (inuit) : de frustratie die je voelt wanneer iemand op wie je wacht te laat is.
De uitgever van de Nederlandstalige vertaling van het boek heeft het fijne idee gehad om achteraan een lijst van die woorden toe te voegen. Noem het gerust een beetje nerdy, maar voor mij is zo een lijst een feest.
Open de haakjes. Ik las het boek al eens eerder, ruime een jaar geleden. Ik was er vast van overtuigd dat ik er ook al notities van gemaakt had om dit artikeltje te schrijven, maar kon ze nergens terugvinden. Dat is natuurlijk jammer. Toen ik het boek afgelopen week uit de bibliotheek haalde gebeurde dit. Ik stond een beetje onhandig te wezen bij de uitleenbalie, het boek viel open, en er viel een keurig a4’tje uit met mijn notities. Ik weet nog niet of ik het jammer moet vinden dat niemand dit boek het afgelopen jaar heeft uitgeleend, dan wel of ik blij moet zijn dat ik mijn notities terug heb. Sluit de haakjes.
En dan nog dit. Ik heb tot de allerlaatste bladzijde van dit toch wel lijvige boek geworsteld met de manier waarop je Gioia uitspreekt. Omdat ik het niet weet (joja, goja, zjoja……) heb ik het moeten doen met het woordbeeld. Ik hoor dat niet in mijn hoofd terwijl ik het lees. Kan iemand mij daarbij helpen?
Galiano, E. (2019). De bijzondere woorden van Gioia (1ste ed.). Amsterdam, Nederland: Luitingh-Sijthof
meer vrolijkheid 